Obowiązek noszenia maseczek w zakładach pracy, a roszczenia Wykonawców realizujących umowy z zakresu zamówień publicznych – czy w związku ze zmianami prawa z uwagi na wystąpienie epidemii COVID-19 Wykonawcy będą mieli możliwość żądania zwiększenia należnego im wynagrodzenia z tytułu zakupu maseczek dla swoich pracowników?
Od 28 listopada 2020 r. weszły w życie nowe obostrzenia nakazujące zakrywanie ust i nosa w zakładach pracy, jeżeli w pomieszczeniu przebywa więcej niż jedna osoba, a także w budynkach użyteczności publicznej przeznaczonych między innymi na potrzeby administracji publicznej, czy wymiaru sprawiedliwości. Ustawodawca wskazał, iż nowe obostrzenia obowiązują do 27 grudnia 2020 r.
W świetle dotychczasowych zmian w prawie wprowadzonych w związku z wystąpieniem epidemii COVID-19, obowiązek zakrywania ust i nosa nie miał zastosowania wobec osoby wykonującej czynności zawodowe, służbowe lub zarobkowe w budynkach, zakładach, obiektach, placówkach i targowiskach (straganach), z wyjątkiem osoby wykonującej bezpośrednią obsługę interesantów lub klientów w czasie jej wykonywania.
W obecnym stanie prawnym, jeśli w pomieszczeniu (m.in. w zakładach pracy) przebywa więcej niż jedna osoba – istnieje obowiązek zakrywania ust i nosa. Rozporządzenie nie narzuca konkretnych środków jakie należy używać w celu wypełnienia w/w zobowiązania, tj. nie wskazuje wprost na konieczność użycia wyłącznie maseczki lub przyłbicy. Co więcej ustawodawca nie określił kto ma ponosić koszty zakupu ww. środków w przypadku konieczności ich stosowania w zakładach pracy. Ustawodawca określił jedynie, iż zakłady pracy obowiązane są zapewnić osobom zatrudnionym rękawiczki jednorazowe lub środki do dezynfekcji rąk. Dodatkowo w rozporządzeniu w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii wskazano, iż odległość między stanowiskami pracy ma wynosić co najmniej 1,5 m, chyba że jest to niemożliwe ze względu na charakter działalności wykonywanej w danym zakładzie pracy, a zakład ten zapewnia środki ochrony osobistej związane ze zwalczaniem epidemii. Z powyższego wynika, iż jeśli pracodawca nie zapewni odległości 1,5 m pomiędzy stanowiskami pracy, musi zapewnić pracownikom środki ochrony osobistej, jednakże ustawodawca nie określił czym są te „środki ochrony osobistej” gdyż brak jest definicji legalnej przedmiotowego pojęcia.
Tym samym pojawił się problem interpretacyjny czy można uznać, iż pracodawca z uwagi na obowiązek zapewnienia środków ochrony osobistej powinien zapewnić pracownikom środki do ochrony ust i nosa. Obowiązek zakrywania ust i nosa jest obowiązkiem powszechnym i obowiązuje w momencie przebywania osoby w przestrzeni publicznej, tj. obowiązek niezależny od kwestii zatrudnienia. Ustawodawca wyraźnie określił, że pracodawca obowiązany jest do ponoszenia kosztów zapewnienia rękawiczek jednorazowych lub środków dezynfekcji pomijając kwestie środków do ochrony ust i nosa.
Omawiane wyżej zmiany w prawie mogą stanowić podstawę roszczeń wykonawców, którzy realizując umowy prowadzone w ramach zamówień publicznych wnoszą o zapłatę dodatkowego wynagrodzenia z uwagi na zakup m.in. maseczek i przyłbic wskazując, iż na etapie składania ofert nie byli w stanie przewidzieć wybuchu epidemii i ująć kosztów ww. środków w swoich ofertach.
Skoro więc ustawodawca nie wskazał wprost, iż środki służące do ochrony ust i nosa powinien zapewnić pracodawca, a obowiązek ich zakrywania jest obowiązkiem powszechnym nałożonym na obywateli, uznać należy, iż pracodawcy nie mają obowiązku ponoszenia kosztów zakupu maseczek oraz przyłbic, jak również wszelkich innych środków do ochrony ust i nosa w związku z wystąpieniem epidemii COVID-19. Co za tym idzie brak jest podstaw do uznania za zasadne roszczeń wykonawców, którzy żądają zapłaty z tytułu zakupu kosztów maseczek i przyłbic, gdyż do dnia dzisiejszego nie nałożono na pracodawców obowiązku ich zakupu na rzecz pracowników.
Na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 listopada 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii Dz.U. 2020 poz. 2091.