Tajemnica przedsiębiorstwa – czym w ocenie KIO są „wartościowe” informacje?

Tajemnica przedsiębiorstwa to jedno z ważniejszych narzędzi ochrony interesów firm, szczególnie w sektorze zamówień publicznych, gdzie informacje przekazywane w ramach postępowań mogą decydować o przewadze konkurencyjnej. W kontekście orzecznictwa Krajowej Izby Odwoławczej (KIO) warto rozważyć, jakie informacje uznawane są za „wartościowe” i w jaki sposób są chronione jako tajemnica przedsiębiorstwa.

Definicja tajemnicy przedsiębiorstwa

Zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, tajemnica przedsiębiorstwa obejmuje informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób.

Jak wskazuje się w orzecznictwie m.in. z wyroku KIO z dnia 18 lutego 2025 r. sygn. KIO 398/25 dla skutecznego zastrzeżenia tajemnicy konieczne jest wykazanie równocześnie spełnienia trzech przesłanek – „w celu skutecznego zastrzeżenia określonych informacji jako stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa, w uzasadnieniu zastrzeżenia należy wykazać, że po pierwsze dana informacja ma charakter techniczny, technologiczny, organizacyjny lub inny posiadający wartość gospodarczą, po drugie że informacja ta jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, a po trzecie, że podjęto w stosunku do tej informacji działania w celu utrzymania jej w poufności. Wyżej wskazane przesłanki muszą wystąpić łącznie.”

Tajemnica przedsiębiorstwa a PZP

Ustawa Prawo Zamówień Publicznych pozwala na adekwatną ochronę wykonawców, którzy ubiegając się o zamówienie zastrzegli tajemnicę przedsiębiorstwa. Stanowi to wyjątek od zasady jawności postępowań zamówieniowych. Zgodnie z art. 18 ust. 3 PZP ujawnieniu nie podlegają informacje, które stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa, w sytuacji, gdy wykonawca, wraz z przekazaniem takich informacji, zastrzegł, że nie mogą być one udostępniane oraz wykazał, że zastrzeżone informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. Istotnym elementem działań Wykonawcy jest zatem nie tylko zastrzeżenie klauzuli, iż informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa, lecz także, co podkreślamy aktywne wykazanie i uzasadnienie, że informacje te stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa.

W ślad za orzecznictwem KIO – wyrok z dnia 20 marca 2024 sygn. KIO 623/23 – informacje złożone przez wykonawcę mogą pozostać niejawne tylko w takim zakresie, w jakim wykonawca wywiązał się z ciężaru wykazania ich niejawnego charakteru. Brak wyjaśnień lub złożenie wyjaśnień ogólnikowych powinno być traktowane jako rezygnacja z przewidzianej PZP ochrony, co z kolei aktualizuje po stronie zamawiającego obowiązek ujawnienia nieskutecznie utajnionych informacji. Rolą zamawiającego w toku badania ofert jest ustalenie czy wykonawca sprostał obowiązkowi wykazania, że zastrzeżone informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa.

Ustawa PZP wskazuje przy tym 2 wyjątki, w przypadku których informacje nie mogą być objęte tajemnicą przedsiębiorstwa, które to informacje ujawniane są na etapie otwarcia ofert – należą do nich:

• nazwy albo imiona i nazwiska oraz siedziby lub miejsca prowadzonej działalności gospodarczej albo miejscach zamieszkania wykonawców, których oferty zostały otwarte,
• ceny lub koszty zawarte w tychże ofertach.

Ocena tajemnicy przedsiębiorstwa – orzecznictwo KIO

W postępowaniach przed KIO przedsiębiorcy często próbują chronić różne rodzaje informacji, argumentując, że ich ujawnienie mogłoby wpłynąć negatywnie na ich konkurencyjność. KIO wielokrotnie podkreślało, że nie każda informacja może być chroniona jako tajemnica przedsiębiorstwa.

W szczególności KIO w wyroku z 4 sierpnia 2015 r., sygn. KIO 1538/15 wskazuje, że aby uznać informację za tajemnicę przedsiębiorstwa, przedsiębiorca musi w sposób wyraźny lub dorozumiany wyrazić wolę zachowania tej informacji w tajemnicy.  

Ponadto, przy badaniu czy zastrzeżone informacje mają walor gospodarczy uzasadniający objęcie ich tajemnicą przedsiębiorstwa Izba zwraca uwagę na takie przykładowe istotne cechy jak, to czy wyjaśnienia zawierają informacje posiadające wartość gospodarczą, wykazujące, że przystępujący np. zastosował unikatowy, tylko jemu właściwy sposób kalkulacji ceny oferty, że wykorzystanie przez innego wykonawcę zastrzeżonych przez niego dokumentów da lub może dać temu wykonawcy wiedzę pozwalającą na zaoszczędzenie wydatków czy przysporzenie zysków (tak KIO w wyroku z dnia 8 lutego 2022 r. sygn. KIO 197/22).

KIO w wyroku z 8 sierpnia 2013 r., sygn. KIO 1780/13, podkreśliło także, że informacja nieujawniona do wiadomości publicznej to informacja nieznana ogółowi lub osobom, które ze względu na prowadzoną działalność są zainteresowane jej posiadaniem. Z niniejszego wynika także, że tajemnicy przedsiębiorstwa nie stanowią informacje, o których każdy zainteresowany może dowiedzieć się na mocy obowiązujących przepisów prawa np. w drodze dostępu do informacji publicznej. Istotnym elementem tajemnicy przedsiębiorstwa jest przy tym podjęcie przez przedsiębiorcę działań cechujących się należytą starannością mających na celu utrzymanie wskazanych informacji w poufności. Kluczowym kryterium tajemnicy przedsiębiorstwa jest więc wartość gospodarcza informacji oraz staranność w ich zabezpieczeniu.

Warto zwrócić uwagę także, na następstwo uznania bezskuteczności zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa, którym jest wyłączenie zakazu ujawnienia przedmiotowych informacji. Jak wskazuje Izba – w orzeczeniu z dnia 13 grudnia 2019 r. sygn. KIO/KU 76/19 – „brak wykazania przez Wykonawcę, iż zastrzeżona informacja stanowi tajemnicę przedsiębiorstwa zwalnia Zamawiającego z obowiązku utrzymywania informacji w tajemnicy i tym samym aktualizuje się po stronie Zamawiającego obowiązek do uznania informacji za jawną”.

Informacje nieprawidłowo zastrzeżone przez Wykonawcę jako stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa nie podlegają zatem ochronie właściwej dla tajemnicy przedsiębiorstwa i winny zostać odtajnione przez zamawiającego

Podsumowanie

Zakaz ujawniania tajemnicy przedsiębiorstwa jest adresowany przede wszystkim do zamawiającego, na którym spoczywa też badanie zasadności i skuteczności wskazanego zastrzeżenia. Tajemnica przedsiębiorstwa jest istotnym elementem ochrony interesów podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, szczególnie w dynamicznie zmieniającym się środowisku. Orzecznictwo KIO stanowi cenną wskazówkę, jakie informacje są uznawane za „wartościowe” i w jaki sposób przedsiębiorcy mogą je chronić. Skuteczna ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa pozwala na budowanie przewagi konkurencyjnej, przy jednoczesnym poszanowaniu zasad przejrzystości i uczciwej konkurencji.