14 września 2021 |

Szczególna ochrona sygnalistów – zbliża się termin implementacji Dyrektywy 2019/1937

17 grudnia 2021 r. upływa termin implementacji do polskiego porządku prawnego Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (tzw. Dyrektywa o ochronie praw sygnalistów). Jej uchwalenie było motywowane dostrzeżeniem przez organy Unii Europejskiej roli sygnalistów w kontroli nad wykonywaniem prawa unijnego w krajach członkowskich oraz brakiem wspólnego systemu, który zapewniałby należyty poziom ochrony osobom zgłaszającym.

 

Dyrektywa o ochronie praw sygnalistów nakłada na przedsiębiorstwa wiele nowych obowiązków dotyczących zachowania zgodności w zakresie ochrony zgłaszającego naruszenie.

 

Oznacza to, że w przedsiębiorstwach zatrudniających więcej niż 250 pracowników już od 17 grudnia 2021 r. powinny działać w szczególności mechanizmy raportowania nieprawidłowości – bezpieczne kanały raportowania, natomiast w przypadku mniejszych przedsiębiorstw (zatrudniających między 50 a 249 pracowników) czas ten został wydłużony do 17 grudnia 2023 r.

 

Bezpieczne kanały raportowania – jak należy zgłosić naruszenie?

 

Rozwiązania wprowadzane dyrektywą nakładają na przedsiębiorców przede wszystkim obowiązek utworzenia bezpiecznych kanałów raportowania – narzędzi (np. w formie programu informatycznego, fizycznej skrzynki pocztowej), przez które sygnalista będzie mógł swobodnie zgłaszać naruszenia bez ujawniania tożsamości i bez obawy o takie ujawnienie.

 

Zgodnie z dyrektywą naruszenie można zgłosić za pomocą trzech kanałów: wewnętrznego, zewnętrznego oraz publicznego.

 

Ważnym jest, aby wdrażane przez przedsiębiorców procedury realnie umożliwiały zachowanie pełnej poufności sygnalisty oraz uniemożliwiały (bezpośrednio lub pośrednio) identyfikację jego osoby.

 

Do obowiązków pracodawcy należy również wyznaczenie odpowiedniej osoby bądź wydziału, który będzie odpowiedzialny za działania następcze oraz komunikację z sygnalistą.

 

Dyrektywa nakłada też na pracodawcę obowiązek prowadzenia rejestru zgłoszeń dokonanych przez sygnalistę.

 

Na jaką ochronę może liczyć osoba zgłaszająca naruszenie?

 

Dyrektywa wprowadza zakaz podejmowania wobec sygnalisty jakichkolwiek działań odwetowych, takich m.in. jak: obniżenie wynagrodzenia, przymusowy urlop bezpłatny czy zmiana godzin pracy.

 

Sygnalista nie będzie też ponosił odpowiedzialności za naruszenie praw autorskich, zniesławienie czy naruszenie tajemnicy, w tym również tajemnicy przedsiębiorstwa oraz z tytułu roszczeń odszkodowawczych na podstawie prawa publicznego, prywatnego czy pracy. Warunkiem objęcia sygnalisty taką ochroną jest istnienie uzasadnionych podstaw do sądzenia, że zgłaszane nieprawidłowości są niezbędne do stwierdzenia naruszenia.

 

Jakich dziedzin dotyczyć mogą zgłoszenia?

 

Dyrektywa określa zakres dziedzin oraz aktów prawnych, których mogą dotyczyć naruszenia i są to m.in.:

  • zamówienia publiczne,
  • ochrona środowiska,
  • bezpieczeństwo produktów,
  • ochrona konsumentów,
  • zdrowie publiczne,

należy jednak pamiętać, że przepisy krajowe mogą ten zakres rozszerzyć.

 

Dlatego też jeżeli w Państwa firmie nie rozpoczęto dotychczas implementacji wymogów i obowiązków wynikających z Dyrektywy o ochronie sygnalistów, najwyższy czas na wprowadzenie ich w Państwa organizacji zwłaszcza, ze za zaniechania w tym zakresie mogą grozić przedsiębiorstwu sankcje.

Mogą Cię zainteresować: