Podział przez wyodrębnienie – przeszło rok doświadczeń i kluczowe wnioski

Kiedy podział przez wyodrębnienie rzeczywiście się sprawdza?

W trakcie funkcjonowania spółki często pojawiają się okoliczności wymagające restrukturyzacji, obejmującej zmiany w strukturze kapitałowej, organizacyjnej lub operacyjnej, mające na celu dostosowanie działalności do zmieniających się warunków rynkowych i poprawę efektywności. Podział przez wyodrębnienie jest szczególnie przydatny w sytuacjach, gdy spółka chce:

• uporządkować strukturę korporacyjną, np. rozdzielić działalność operacyjną i inwestycyjną,
• przygotować się do sprzedaży części biznesu, wyodrębniając konkretne aktywa lub segmenty działalności,
• ułatwić sukcesję, np. przekazanie części przedsiębiorstwa kolejnemu pokoleniu,
• zminimalizować ryzyko prawne, np. odseparowanie działalności o różnym profilu ryzyka,
• spełnić wymogi regulatorów, gdy podział ułatwia zachowanie zgodności z przepisami sektorowymi.

Nasze doświadczenie pokazuje, że w praktyce sprawdza się on zarówno w dużych korporacjach, jak i w średnich firmach – szczególnie w sektorach regulowanych (np. finansowym, energetycznym) oraz w dynamicznie rozwijających się spółkach technologicznych.

Jakie wyzwania napotykają spółki przy jego realizacji?

Mimo elastyczności tego mechanizmu, spółki mogą natrafić na kilka wyzwań:

• złożoność procesu w związku z koniecznością sporządzenia szczegółowego planu podziału oraz przeprowadzenia go zgodnie z procedurą prawną,
• kwestie podatkowe, tutaj szczegółowa analiza prawo-podatkowa jest niezbędna do uniknięcia negatywnych skutków podatkowych,
• procesy regulacyjne, nie można pominąć zbadania czy w danym przypadku nie wystąpi konieczność uzyskania zgód organów nadzorczych w przypadku spółek działających w sektorach regulowanych,
• zarządzanie personelem, pracownicy przypisani do wyodrębnianej części firmy muszą zostać prawidłowo przeniesieni na nowych pracodawców zgodnie z przepisami prawa pracy.

Jak podział przez wyodrębnienie wpływa na obowiązujące zezwolenia i licencje?

Podział przez wyodrębnienie, podlega zasadzie sukcesji uniwersalnej, co oznacza, że nowo powstała spółka wstępuje w prawa i obowiązki związane z działalnością wydzielonej części przedsiębiorstwa. Nie oznacza to jednak automatycznego przejęcia wszystkich zezwoleń i licencji, ponieważ istnieją przepisy szczególne, które mogą nakładać dodatkowe wymagania. Podział przez wyodrębnienie może mieć istotne konsekwencje dla zezwoleń i licencji, zwłaszcza w branżach regulowanych (np. finansowej, farmaceutycznej, energetycznej). W zależności od charakteru licencji:

• niektóre licencje i zezwolenia mogą przechodzić automatycznie na nowy podmiot, jeśli są przypisane do działalności, a nie do konkretnej spółki,
• w innych przypadkach konieczne może być uzyskanie nowych decyzji administracyjnych, co może wydłużyć proces restrukturyzacyjny,
• kluczowe jest wcześniejsze badanie prawne w tym zakresie, aby uniknąć sytuacji, w której nowa jednostka nie może działać z powodu braku odpowiednich zezwoleń.

Jakie korzyści podatkowe mogą wiązać się z tą formą restrukturyzacji?

Podział przez wyodrębnienie może przynieść korzyści podatkowe, ale wymaga staranności w jego planowaniu, by uniknąć negatywnych skutków. Kluczowe aspekty to:

• neutralność podatkowa – jeśli podział spełnia warunki tzw. reorganizacji neutralnej podatkowo, to nie prowadzi do natychmiastowego opodatkowania dochodu,
• możliwość optymalizacji kosztów podatkowych – odpowiednie przypisanie aktywów i zobowiązań może pozwolić na efektywniejsze rozliczenie kosztów,
• ulgi i zwolnienia podatkowe – w zależności od formy działalności i sektora, podmiot może skorzystać z preferencji podatkowych (np. w ramach specjalnych stref ekonomicznych),
• ostrożność wobec klauzuli GAAR – jeśli organ podatkowy uzna, że podział miał na celu jedynie optymalizację podatkową bez uzasadnienia biznesowego, może zakwestionować jego neutralność.

Z perspektywy praktycznej, kluczowe jest uzyskanie opinii podatkowej jeszcze przed podjęciem decyzji o podziale.

W celu potwierdzenia braku konsekwencji podatkowych, praktyką jest wystąpienie o odpowiednie interpretacje podatkowe od organów podatkowych. Tego rodzaju interpretacje potwierdzają, że proces podziału będzie traktowany jako neutralny podatkowo, a tym samym nie spowoduje powstania obowiązku zapłaty podatku dochodowego. W przypadku braku takich interpretacji istnieje ryzyko, że organy podatkowe mogą zakwalifikować operację jako czynność, która generuje obowiązek zapłaty podatku dochodowego, zarówno po stronie spółki dzielonej, jak i nowych podmiotów powstałych w wyniku podziału.

Przy odpowiednim przygotowaniu i spełnieniu wszystkich wymogów formalnych oraz prawnych, podział przez wyodrębnienie stanowi efektywną metodę restrukturyzacji, która może pozwolić na zachowanie neutralności podatkowej.

Podsumowanie

Podział przez wyodrębnienie to skuteczne narzędzie restrukturyzacyjne, ale wymaga strategicznego planowania. Po roku funkcjonowania widać, że sprawdza się w wielu scenariuszach, ale jego skuteczność zależy od:

• prawidłowego zaplanowania procesu,
• zrozumienia wpływu na kontrakty, licencje i regulacje,
• odpowiedniego przygotowania pod kątem podatkowym i prawnym.

Dzięki właściwemu podejściu, spółki mogą wykorzystać ten mechanizm do zwiększenia efektywności i długoterminowego sukcesu biznesowego.