/ Aktualności / Gwarancja bankowa w umowie o roboty budowlane
Post Author
Marcin Dziewierski

Junior associate, aplikant adwokacki

UDOSTĘPNIJ
20 stycznia 2025 Pobierz PDF

Gwarancja bankowa w umowie o roboty budowlane

Gwarancja bankowa w umowie o roboty budowlane. Problem prewencyjnego żądania wypłaty gwarancji.

Prewencyjne żądanie wypłaty gwarancji bankowej

Jednym z coraz częściej spotykanych w praktyce realizacji i rozliczenia umów o roboty budowlane problemów jest sytuacja prewencyjnego żądania przez Inwestora wypłaty gwarancji bankowej na poczet przyszłych, niesprecyzowanych i niewymagalnych wierzytelności. Inwestor niejednokrotnie uzyskuje od Gwaranta wypłatę z tytułu prewencyjnego żądania z uwagi na bezwarunkowy i abstrakcyjny (w relacji Beneficjent – Gwarant) charakter zabezpieczenia.

Jednak w relacji Inwestora z Wykonawcą takie prewencyjne żądanie stanowi naruszenie przepisów prawa oraz jest sprzeczne z funkcją gwarancji bankowej. Przed zgłoszeniem żądania wypłaty gwarancji, Inwestor winien bowiem zgłosić Wykonawcy skonkretyzowane żądanie oraz wyznaczyć Wykonawcy termin do zapłaty (umożliwić Wykonawcy dokonanie zapłaty).  

W ogólnym ujęciu, mechanizm gwarancji bankowej zakłada:

  1. powstanie i skonkretyzowanie co do wysokości roszczenia Inwestora
  2. wezwanie Wykonawcy do zapłaty wraz ze wskazaniem podstawy, wysokości oraz terminu zapłaty
  3. bezskuteczny upływ terminu zapłaty
  4. żądanie wypłaty gwarancji bankowej.

Oznacza to, że gwarancja bankowa może zostać zrealizowana dopiero jako końcowy etap dochodzenia przez Inwestora roszczenia. W szczególności niezbędne jest określenie przez Inwestora konkretnego (sprecyzowanego co do podstawy oraz wysokości) roszczenia. Takie wnioski wypływają również z art. 449 § 2 p.z.p. („zabezpieczenie służy pokryciu roszczeń”), a także znajdują potwierdzenie w praktyce kontraktów budowlanych. W umowach zamieszcza się bowiem niejednokrotnie klauzule, w myśl których udzielona gwarancja „zabezpiecza roszczenia”, bądź zostaje udzielona „w celu pokrycia roszczeń”. To samo stanowisko prezentują sądy (np.: wyr. SA w Katowicach z 25.06.2014 r., I ACa 261/14).

Podkreślmy, Inwestor nie może skorzystać z udzielonego zabezpieczenia na poczet wierzytelności przyszłych i hipotetycznych. Nie można bowiem wtedy mówić, że roszczenie istnieje. W konsekwencji, gwarancja bankowa nie może obejmować takich nieistniejących wierzytelności.

Tytułem przykładu: Inwestor nie może żądać wypłaty zabezpieczenia i dopiero następczo przedstawiać Wykonawcy uzasadnienie poprzez późniejsze kreowanie kar umownych z tytułu usterek w wykonanych robotach.

Lojalność kontraktowa. Zwiększony koszt instrumentów finansowych.

Żądanie wypłaty gwarancji bez umożliwienia Wykonawcy zapłaty roszczenia stanowi również przekreślenie zasad lojalności kontraktowej i obowiązku współdziałania stron przy wykonywaniu umowy. W pierwszej kolejności Inwestor winien umożliwić Wykonawcy, by ten odniósł się do podstawy merytorycznej roszczenia. Wykonawca powinien też mieć sposobność, by dobrowolnie dokonać zapłaty roszczenia. Sam mechanizm gwarancji, powinien być wykorzystywany w ostateczności (ultima ratio), w razie sporu – nie zaś jako pierwotne założenie.

Dodatkowo zaskakiwanie Wykonawcy, który dowiaduje się o realizacji zabezpieczenia dopiero od Gwaranta bez wątpienia nie odpowiada dobrym standardom uczciwości kupieckiej.

Co istotne, przedwczesne i nieuprawnione żądanie zapłaty wiąże się dla Wykonawcy z koniecznością poniesienia nieuzasadnionych kosztów. Obok – oczywistego – roszczenia Gwaranta o zwrot wypłaconej gwarancji, Wykonawca będzie ponosił zwiększone koszty związane z korzystaniem z instrumentów finansowych w przyszłości. Na skutek realizacji wystawionego na zlecenie Wykonawcy zabezpieczenia, spada ocena wiarygodności Wykonawcy przeprowadzana przez instytucje finansowe. W konsekwencji Wykonawca musi liczyć się z podwyższanymi kosztami skorzystania z instrumentów finansowych w przyszłości. Z założenia powyższa zależność dodatkowo motywuje Wykonawcę do należytego wykonania umowy, co stanowi jedną z funkcji oraz stanowi o atrakcyjności gwarancji bankowej.

Wszystkie przedstawione racje pokazują, że Inwestor nie jest uprawniony, by prewencyjnie żądać wypłaty gwarancji bankowej. Takie żądanie może stanowić podstawę odpowiedzialności Inwestora względem Wykonawcy. 

POZOSTAŁE WPISY AUTORA

Ready to go
next level?

Skontaktuj się z nami