Opinia biegłego w praktyce sporów budowlanych

Cechy dobrej opinii:

• Terminowa – podstawowym wyznacznikiem dobrej opinii, jest jej terminowość. W praktyce sporów budowlanych Sądy zakreślają wystarczający czas na jej opracowanie (w zależności od przedmiotu opinii i rozmiaru inwestycji ok. 3-6 miesięcy). Niejednokrotnie niestety biegli przedkładają opinie po przekroczeniu wyznaczonego terminu, co w oczywisty sposób przewleka postępowanie. Równie właściwie, co w praktyce rzadkie jest, by biegły uprzednio poinformował uczestników sporu o opóźnieniu oraz o przewidywanym terminie złożenia opinii. A w skrajnych przypadkach opóźnienie biegłego może rzutować na zaplanowane terminy posiedzeń;
• Rzetelna, wyczerpująca tezę dowodową, o jasnych i jednoznacznych wnioskach końcowych – funkcją opinii jest wsparcie sędziego w wydaniu rozstrzygnięcia. W oczywisty sposób zadania tego nie spełnia opinia zawierająca błędy merytoryczne lub niespełniająca podstawowej funkcji, tj., gdy nie podaje jednoznacznej odpowiedzi na pytania Sądu;
• Usystematyzowana, najlepiej krótka, dostępna w lekturze dla niespecjalistów (sędziego oraz stron) – nie tylko w branży prawniczej sztuka polega na tym, by złożone problemy przedstawiać w możliwie prosty sposób. Ważne, by prowadzony przez eksperta wywód był czytelny i spójny. W przypadku ekspertyzy biegłego jest to dodatkowo istotne, by trudność w odbiorze nie otwierała stronom furtki do instrumentalnego (tj. niemającego merytorycznego uzasadnienia) podważania opinii. Chodzi o to, by modelowo opinia nie wymagała opinii uzupełniających, niekończących się wyjaśnień, przesłuchań biegłego na rozprawie, a w ostateczności nawet pominięcia złożonej opinii i powołania opinii nowego biegłego. Podsumowując, ważne, by złożona opinia nie służyła jako pretekst do prowadzenia pustej polemiki przez przeciwnika, która ma na celu przedłużenie postępowania.

Cechy złej opinii:

• Spóźniona, nierzetelna i niedostępna w lekturze – przede wszystkim opinia, która nie charakteryzuje się powyższymi cechami będzie postrzegana jako opinia odbiegająca od wymagań;
• Brak wymaganej aktywności biegłego – w praktyce Kancelarii spotkaliśmy się z sytuacją, gdy biegły po kilku miesiącach analizowania obszernej dokumentacji projektowej oraz powykonawczej i po przekroczeniu wyznaczonego terminu – zgodnie ze wskazanym wyżej postulatem -rzeczywiście skontaktował się z Sądem. Problematyczne było jednak to, że po znacznym okresie oczekiwania na ekspertyzę, biegły przekazał informację, że nie wyda opinii co do części zlecenia, ponieważ w przekazanych mu obszernych aktach zabrakło skanu jednej strony dokumentu. Można zadać pytanie, czy postępowanie gospodarcze sprowadza się wyłącznie do nałożenia na uczestników postępowania dodatkowych obowiązków? Czy – w opisanej sprawie, w sporze gospodarczym – biegły nie powinien podjąć inicjatywy i zgłosić wcześniej braku dokumentu wraz z wnioskiem o uzupełnienie dokumentacji?
• Stronnicza – nie można przemilczeć jednego z najpoważniejszych zarzutów, które mogą dotyczyć biegłego. Kodeks postępowania cywilnego, już w pierwszym przepisie regulacji dot. opinii biegłego wyraźnie określa, że przed wezwaniem biegłego sąd jest zobowiązany do wysłuchania stron co do ich wyboru (art. 278 k.p.c.). Przepis ten stanowi gwarancję, by strony zgłosiły zastrzeżenia w odniesieniu do biegłych, którzy mogą naruszać wymaganie bezstronności. Istotne jest, by jeszcze przed powołaniem biegłego ustalić, czy istnieją powiązania między biegłym a uczestnikami. Przykładowo takim powiązaniem może być fakt wcześniejszej współpracy z jedną ze stron. Jednocześnie jednak nie można zapominać, że w wyspecjalizowanych branżach jakiekolwiek powiązania są nieuniknione. Oceną bezstronności winna być wówczas przeprowadzona z uwzględnieniem okoliczności konkretnej sprawy.