Mocą Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 12 maja 2022 r. zniesiono obowiązujący od dnia 20 marca 2020 r. stan epidemii, zastępując go z dniem 16 maja 2022 r. stanem zagrożenia epidemicznego. Czy w zaistniałym stanie rzeczy wykonawcy zamówień publicznych powinni obawiać się uruchomienia mechanizmu potrącania kar umownych z uwagi na niewykonanie lub nienależyte wykonanie, który został wprowadzony w okresie pandemii, czy działanie COVID-19 nadal uzasadnia zmianę warunków realizacji zamówień publicznych?
Ustawodawca w art. 15r1 ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych („Ustawa o COVID-19”) w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego oraz stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19 oraz przez 90 dni od dnia odwołania stanu (który obowiązywał jako ostatni), wprowadził zakaz potrącania przez zamawiających kary umownej zastrzeżonej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy w sprawie zamówienia publicznego, z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, jak również z zabezpieczenia należytego wykonania tej umowy.
Jak wynika wprost z brzmienia w/w regulacji, zakaz potrącania kar umownych dotyczy sytuacji, gdy zdarzenie w związku, z którym naliczono karę nastąpiło w okresie obowiązywania stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego.
Powyższe oznacza, iż pomimo zakończenia epidemii zamawiający nadal mają wyłączoną możliwość potrącania kar umownych przewidzianych na okoliczność niewykonania lub nienależytego wykonania zamówienia publicznego. Brak należytego wykonania obowiązków przez wykonawców po dniu 16 maja 2022 r. także nie jest obarczony ryzykiem natychmiastowego dokonania potrąceń tytułem uzasadnionych kar umownych. W powyższym zakresie zniesienie stanu epidemii nie zmienia sytuacji wykonawców zamówień publicznych.
Podsumowując, wykonawcy usług, dostaw, robót budowlanych realizowanych w reżimie prawa zamówień publicznych pomimo formalnego zniesienia stanu epidemii nadal nie muszą obawiać się potrąceń finansowych tytułem kar umownych należnych zamawiającym z uwagi na niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków kontraktowych.
Nadal zastosowanie znajduje art. 15r1 ust. 2 wskazujący, iż bieg terminu przedawnienia roszczenia zamawiającego, o którym mowa w ust. 1, nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu. Upływ terminu, o którym mowa w zdaniu pierwszym, może nastąpić nie wcześniej niż po upływie 120 dni od dnia odwołania tego ze stanów (epidemii lub stanu zagrożenia epidemiologicznego), który obowiązywał jako ostatni. Zamawiający pozostają w stanie zawieszenia, jeśli chodzi o realizację uprawnienia do potrącenia należnych kar umownych.
Ustawa o COVID-19 wprowadziła także dodatkowe, wobec przewidzianych prawem zamówień publicznych oraz ustalonych umową, przesłanki zmian warunków wykonania zamówienia publicznego w przypadku zidentyfikowania i wykazania negatywnego wpływu COVID-19 na należyte wykonanie zamówienia. W świetle art. 15r Ustawy o COVID-19 „Strony umowy w sprawie zamówienia publicznego, w rozumieniu ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych, niezwłocznie, wzajemnie informują się o wpływie okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19 na należyte wykonanie tej umowy, o ile taki wpływ wystąpił lub może wystąpić. Strony umowy potwierdzają ten wpływ dołączając do informacji, o której mowa w zdaniu pierwszym, oświadczenia lub dokumenty (…)”
Obowiązujący aktualnie stan zagrożenia epidemicznego wskazuje na aktualność ryzyka działania COVID-19, a tym samym strony umowy o zamówienie publiczne zachowują w przypadku wykazania wystąpienia okoliczności związanych z działaniem COVID-19 na należyte wykonanie umowy możliwość odpowiedniego zmodyfikowania warunków realizacji zamówienia.
Zastąpienie stanu epidemii stanem zagrożenia epidemicznego, w naszej ocenie, nie wpływa na wprowadzoną w czasie pandemii ochronę wykonawców zamówień publicznych przed negatywnymi skutkami związanymi z działaniem COVID-19.