Od dnia 1 października 2022 r. Zamawiający mają prawo potrącenia kar umownych tytułem niewykonania lub nienależytego wykonania zamówienia publicznego z wierzytelności wykonawców zamówień publicznych oraz z posiadanych zabezpieczeń należytego wykonania zamówienia.

Prawo potrącania kar umownych oraz uprawnienie do uzyskania ich zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania Zamawiający mogą realizować począwszy od terminów wyznaczonych przez ustawodawcę, uzależnionych od czasu zaistnienia zdarzenia uzasadniającego naliczenie kary.

I tak w przypadku kar należnych z tytułu zdarzeń, które wystąpiły w procesie realizacji zamówienia publicznego:

• do dnia 31 grudnia 2020 r. – Zamawiający mogą skorzystać z uprawnienia do potrącenia kar umownych począwszy od dnia 1 października 2022 r.
• w okresie od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2021 r. – Zamawiający mogą skorzystać z uprawnienia do potrącenia kar umownych począwszy od dnia 1 stycznia 2023 r.
• w okresie od 1 stycznia 2022 r. do dnia 24 sierpnia 2022 r., tj. do daty wejścia w życie ustawy o zmianie ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg oraz niektórych innych ustaw z dnia 5 sierpnia 2022 r., znoszącej ochronę wykonawców w kwestii dochodzenia kar umownych – Zamawiający mogą skorzystać z uprawnienia do potrącenia kar umownych począwszy od dnia 1 kwietnia 2023 r.

Powyższa zmiana sytuacji zarówno po stronie wykonawców zamówień publicznych jak i zamawiających to efekt rozwiązań wprowadzonych z dniem 24 sierpnia 2022 r. na mocy art. 10 i 36 ustawy o zmianie ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg oraz niektórych innych ustaw z dnia 5 sierpnia 2022 r. (DZ.U.2022, poz. 1768).

Pomimo trwającego aktualnie stanu zagrożenia epidemicznego, powyższa ustawa zniosła przyznaną wykonawcom zamówień publicznych, w okresie epidemii, stanu zagrożenia epidemicznego oraz w okresie 90 dni od daty odwołania w/w stanu, który obowiązywałby jako ostatni, ochronę przed ponoszeniem finansowych konsekwencji, ustalonych w zawartych umowach na realizację zamówień na okoliczność niewykonania lub nienależytego wykonania przyjętych zobowiązań kontraktowych.

Zniesienie ograniczeń w procesie potrącania kar umownych w sytuacji niewykonania lub nienależytego wykonania zamówienia publicznego oznacza dla wykonawców ryzyko otrzymania niższych kwot wynagrodzeń na skutek dokonania potrąceń przez zamawiających oraz ryzyko zatrzymania należności z udzielonych zabezpieczeń należytego wykonania zamówienia bez względu na formę przekazanego zabezpieczenia.

Mając na uwadze szereg zdarzeń, które od lutego 2022 r. negatywnie wpływają na gospodarkę zarówno krajową jak i ogólnoświatową powodując ogromny wzrost cen, wzrost inflacji, zniesienie ograniczeń odnośnie do potrącania kar umownych w procesie realizacji zamówień publicznych będzie dodatkowym negatywnym czynnikiem, oddziałującym na sytuację finansową wielu uczestników rynku zamówień publicznych.