W dniu 15 września 2023 roku wchodzą w życie przepisy nowelizujące Kodeks spółek handlowych, których głównym celem jest zaimplementowanie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1132 w zakresie ujednolicenia przepisów dotyczących transgranicznych przekształceń, połączeń i podziałów spółek.

Niemniej jednak ustawa zmieniająca będzie miała wpływ również na nasze krajowe (wewnętrzne) zasady związane m.in. z połączeniami spółek – także w sytuacji braku występowania elementu transgranicznego.

Od połowy września spółki kapitałowe będą mogły łączyć się w uproszczony sposób bez konieczności przyznawania udziałów lub akcji spółkom przejmowanym. Dotychczas możliwe to było wyłącznie w przypadku przejęcia przez spółkę przejmującą swoje spółki jednoosobowe. Natomiast po wprowadzeniu zmian będzie to możliwe także w przypadku, gdy jeden wspólnik posiada bezpośrednio lub choćby pośrednio wszystkie udziały lub akcje w łączących się spółkach albo wspólnicy łączących się spółek posiadają udziały lub akcje w tej samej proporcji we wszystkich łączących się spółkach.

Dodatkowo łączenia takie będą odbywały się na innych niż dotychczas zasadach.

W przypadku nowego uproszczonego połączenia:

1. z dniem połączenia wspólnicy spółki przejmowanej nie stają się wspólnikami spółki przejmującej;
2. plan połączenia nie będzie zawierał elementów związanych z objęciem przez wspólników spółki przejmowanej udziałów lub akcji w spółce przejmującej (zasady przyznania udziałów lub akcji, dzień uczestnictwa w zysku, itp.);
3. plan połączenia nie będzie poddawany badaniu przez biegłego w zakresie poprawności i rzetelności;
4. zarządy spółek przejmowanych nie będą zobowiązane do sporządzenia pisemnego sprawozdania uzasadniającego połączenie, jego podstawy prawnej, uzasadnienia ekonomicznego, itp.;
5. zgromadzenia wspólników lub walne zgromadzenia spółek przejmowanych nie będą zobowiązane do podejmowania uchwał o połączeniu;
6. ogłoszenie albo udostępnienie planu połączenia oraz udostępnienie dokumentów połączeniowych będzie musiało nastąpić co najmniej na miesiąc przed datą zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia spółki przejmującej, na którym ma być powzięta uchwała o połączeniu;
7. wierzyciel nieuczestniczącej w połączeniu spółki posiadającej bezpośrednio wszystkie udziały albo akcje spółki przejmowanej może żądać od tej spółki zabezpieczenia swoich roszczeń w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia planu połączenia, jeżeli uprawdopodobni, że ich zaspokojenie jest zagrożone przez połączenie;
8. w razie sporu sąd właściwy według siedziby nieuczestniczącej w połączeniu spółki rozstrzyga o udzieleniu zabezpieczenia na wniosek wierzyciela.

Wprowadzane przepisy w sposób istotny będą wpływały na obowiązki spółek przejmowanych i spółek przejmujących w ramach przeprowadzanych transakcji. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na różnicę z innymi, dotychczas obowiązującymi, rodzajami uproszczonych połączeń spółek kapitałowych, polegających na przyłączeniu do spółki macierzystej spółki całkowicie (w 100%) albo “prawie całkowicie” zależnej (90% i więcej, ale mniej niż 100% udziału w kapitale zakładowym spółki przejmowanej).

Podstawowe różnice pomiędzy dotychczasowymi uproszczonymi sposobami łączenia się spółek w porównaniu z nowym sposobem uproszczonego połączenia są następujące:

1. to spółki przejmowane zobowiązane były do podjęcia uchwał o połączeniu, a spółka przejmująca była z tego obowiązku zwolniona (w nowym rodzaju uproszczonego połączenia jest dokładnie odwrotnie – to spółka przejmująca będzie zobowiązana do podjęcia uchwały o połączeniu, a spółki przejmowane będą zwolnione z tego obowiązku);
2. zarządy wszystkich łączących się spółek były zwolnione z obowiązku sporządzenia pisemnego sprawozdania uzasadniającego połączenie (w nowym rodzaju uproszczonego połączenia zwolnione z obowiązku sporządzenia sprawozdania są wyłącznie zarządy spółek przejmowanych);
3. członkowie zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej oraz likwidatorzy łączących się spółek co do zasady zwolnieni byli z odpowiedzialności wobec wspólników tych spółek za szkody (w nowym rodzaju uproszczonego połączenia brak jest takiego zwolnienia z odpowiedzialności).

Powyższą zmianę należy ocenić pozytywnie. Będzie to kolejny z rodzajów uproszczonych połączeń spółek kapitałowych, który zdejmuje ze spółek powiązanych (a nie tylko w min. 90% zależnych) uczestniczących w transakcji zbędne obowiązki formalne. W szczególności w zakresie obowiązków sprawozdawczych zarządu oraz poddaniu planu połączenia badaniu przez biegłego, co generowało koszty oraz wpływało na wydłużenie czasu przeprowadzenia transakcji.

Warto zaznaczyć, że dotychczas obowiązujące sposoby uproszczonego łączenia się spółek w dalszym ciągu będą obowiązywać.

Jednakże należy podkreślić, że spółki nie będą mogły wybrać sposobu uproszczonego połączenia się. To, który ze sposobów połączenia się będą musiały przeprocesować uzależnione będzie nie od ich woli, a wyłącznie od ich aktualnej sytuacji prawnej (a dokładnie od powiązań właścicielskich).