Nowelizacją Kodeksu Postępowania Cywilnego z 07 listopada 2019 r. zmieniono proces cywilny także w obszarze reguł dotyczących postępowania dowodowego. Zmiany te według prawodawcy mają na celu przyspieszenie i usprawnienie postępowania poprzez wprowadzenie znacznego ograniczenia czasowego w przedstawianiu twierdzeń i dowodów, jak również poprzez położenie nacisku na precyzję w formułowaniu wniosków lub twierdzeń.
Poniżej przedstawiamy w skrócie jakie ograniczenia i nowe wymogi nakłada na nas ustawodawca w ramach zaktualizowanych przepisów odnoszących się do postępowania dowodowego.
Czynności stron podejmowane w toku postępowania dowodowego
Od dnia wejścia w życie nowelizacji strony postępowania muszą wskazać, którym konkretnie faktom zgłoszonym przez przeciwnika zaprzeczają, a które przyznają. Jeśli strona żąda w pozwie zobowiązania podmiotów trzecich (w tym urzędów) do złożenia dokumentów musi uprawdopodobnić, że sama nie mogła ich uzyskać.
Ponadto, we wniosku dowodowym należy obowiązkowo oznaczyć precyzyjnie dowód w taki sposób, aby było możliwe jego przeprowadzenie (w tym jeżeli chodzi o świadków – adresy), oraz podać fakty, które mają być nim wykazane.
Podkreślić należy, że nieprecyzyjne wskazanie dowodu lub brak określenia faktów, które chcemy wykazać danym dowodem, powodować będzie brak formalny. W takim przypadku sąd może wezwać nas do jego uzupełnienia, a po bezskutecznym upływie terminu, sąd może nawet pominąć tak zgłoszony dowód. Treść znowelizowanych przepisów sugeruje, że nie jest konieczne, aby brak nastąpił łącznie we wskazaniu środka dowodowego i faktu – wystarczy, że strona uchybi jednemu z tych elementów, i to już będzie wystarczającą podstawą do pominięcia w przypadku braku uzupełnienia wniosku w tym zakresie.
Powyższe oznacza, że konieczne będzie wyraźne złożenie oświadczenia co do każdego faktu z osobna, także jeżeli chodzi o zaprzeczenie poszczególnym faktom. Tym samym bardzo ryzykowne i raczej nieskuteczne będzie ograniczanie się do powszechnie wykorzystywanego stwierdzenia, że strona zaprzecza wszystkim twierdzeniom strony przeciwnej, oprócz tych, których wyraźnie nie przyznaje czy też, że strona zgłasza wnioski dowodowe na okoliczności wskazane w uzasadnieniu pisma.
Zwrócić należy także uwagę, że strona która wnosiła o wezwanie na rozprawę świadka, biegłego lub innej osoby, powinna aktualnie dołożyć starań, by osoba ta stawiła się w wyznaczonym czasie i miejscu, w szczególności zawiadomić ją o obowiązku, czasie i miejscu stawiennictwa.
Plan rozprawy, a przeprowadzenie dowodu
W wyniku nowelizacji wskazano także na posiedzenie przygotowawcze jako element procedury, od którego wyznaczenia lub nie, zależy dalszy sposób postępowania. Jeśli zostało ono wyznaczone, strona może przytaczać twierdzenia i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej do momentu zatwierdzenia planu rozprawy. W związku z powyższym dowody zgłoszone po ustaleniu planu rozprawy podlegają pominięciu, chyba że strona uprawdopodobni, że ich powołanie nie było wcześniej możliwe.
Jeśli natomiast nie wyznaczono posiedzenia przygotowawczego, strona może przytaczać twierdzenia i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia strony przeciwnej, aż do zamknięcia rozprawy, z zastrzeżeniem jednak niekorzystnych skutków, które według przepisów mogą dla niej wyniknąć z działania na zwłokę lub niezastosowania się do zarządzeń przewodniczącego i postanowień sądu.