W dniu 5 października 2023 roku, weszła w życie ustawa z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 1933), dokonująca szeregu istotnych zmian m.in. w ustawie z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego („Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego” lub „Ustawa”). Przedmiotowa nowelizacja Ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, poza pewnymi regulacjami ułatwiającymi obrót nieruchomościami rolnymi (m.in. rozszerzenie definicji „osoby bliskiej”, czy też wyłączenie stosowania Ustawy do nieruchomości rolnych, w których powierzchnia użytków rolnych jest mniejsza niż 0,3 ha), wprowadziła szereg unormowań, które w sposób istotny wpływać będą na transakcje M&A.
Po pierwsze, nowelizacja wprowadziła nową regulację, zgodnie z którą Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa (KOWR), przysługuje prawo pierwokupu udziałów i akcji w spółce dominującej w rozumieniu art. 4 § 1 pkt 4 Kodeksu spółek handlowych, która posiada udziały lub akcje w spółce kapitałowej (tj. w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, w prostej spółce akcyjnej oraz w spółce akcyjnej), która to spółka kapitałowa jest właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 5 ha albo nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni co najmniej 5 ha.
Należy podkreślić, że zgodnie z treścią nowelizacji, KOWR, przed nabyciem udziałów i akcji w ww. spółce dominującej, przysługuje prawo przeglądania ksiąg i dokumentów ww. spółki dominującej oraz żądania od tej spółki informacji dotyczących obciążeń i zobowiązań nieujętych w księgach i dokumentach. Uzyskane przez KOWR informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu ustawy z o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Nie ulega wątpliwości, iż wskazane nowe uprawnienie KOWR dotyczące prawa pierwokupu udziałów i akcji w spółce dominującej, istotnie wpłynie zarówno na zakres badania due diligence, jak i na samą strukturę transakcji związanych z nabywaniem udziałów lub akcji w spółkach kapitałowych.
Należy jednocześnie wskazać, iż zgodnie z ww. nowelizacją Ustawy, ww. uprawnienie KOWR dotyczące prawa pierwokupu akcji, nie będzie miało zastosowania w przypadku zbywania (sprzedaży) akcji spółek, których akcje są dopuszczone do obrotu zorganizowanego w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.
Niemniej jednak, podkreślić należy, iż przedmiotowa nowelizacja wprowadza prawo pierwokupu przysługujące KOWR w przypadku zbywania akcji lub udziałów w spółce dominującej (np. typu HoldCo) której akcje nie są dopuszczone do obrotu zorganizowanego, ale która posiada akcje w spółce, której akcje są dopuszczone do obrotu zorganizowanego, będącej właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 5 ha albo nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni co najmniej 5 ha.
Jest to bardzo doniosła zmiana, która w sposób istotny wpłynie na struktury transakcji dotyczące pośredniego obrotu akcjami spółek, których akcje są dopuszczone do obrotu zorganizowanego w rozumieniu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.
Inną bardzo istotną nową regulacją wprowadzoną do treści Ustawy, jest unormowanie, zgodnie z którym, w przypadku nabycia udziałów lub akcji w ww. spółce dominującej (tj. spółce która posiada udziały lub akcje w spółce kapitałowej, która to spółka kapitałowa jest właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości rolnej o powierzchni co najmniej 5 ha albo nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni co najmniej 5 ha) – które to nabycie następuje m.in. wyniku zawarcia umowy innej niż umowa sprzedaży lub w wyniku jednostronnej czynności prawnej lub w wyniku innej czynności prawnej lub innego zdarzenia prawnego – KOWR przysługuje prawo złożenia oświadczenia o nabyciu tych akcji lub udziałów w spółce dominującej, za zapłatą ich ceny.
Należy podkreślić, iż ww. uprawnienie (tj. prawo do złożenia oświadczenia o nabyciu akcji lub udziałów w spółce dominującej, za zapłatą ich ceny) przysługuje KOWR także w przypadku nabycia udziałów lub akcji w spółce dominującej, w wyniku podwyższenia kapitału zakładowego w ww. spółce dominującej.
W wyżej opisanych przypadkach, KOWR, przed nabyciem udziałów i akcji w ww. spółce dominującej, przysługuje prawo przeglądania ksiąg i dokumentów ww. spółki dominującej oraz żądania od tej spółki informacji dotyczących obciążeń i zobowiązań nieujętych w księgach i dokumentach.
Nie ulega wątpliwości, iż szerokie spektrum wprowadzonych zmian do Ustawy, istotnie wpłynie na charakter oraz zakres czynności w ramach transakcji M&A, w tym na zakres badania due diligence oraz na zakres i kształt dokumentacji transakcyjnej (która, jeśli miałoby to zastosowanie w danym przypadku, winna m.in. uwzględniać uprawniania KOWR w przypadku rozporządzania udziałami (akcjami) ww. spółki dominującej).
Powyższe komentarze dotyczą jedynie wybranych aspektów nowelizacji Ustawy (w tym wybranych aspektów problematyki opisanej powyżej), wpływających na strukturę transakcji M&A. Kancelaria będzie informowała o dalszych praktycznych aspektach ww. nowelizacji i jej wpływu na rynek transakcyjny.