Miesiąc: marzec 2020

15zzs to istotny artykuł nowelizowanej właśnie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (ustawa wespół z innymi aktami prawnymi ma składać się na tzw. tarczę antykryzysową) w kontekście możliwości dochodzenia lub obrony roszczeń w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 w ramach postępowań sądowych.

Wspomniany artykuł dotyczy m.in. wstrzymania biegu terminów procesowych (np. na złożenie apelacji) i sądowych (np. na wniesienie zarzutów do opinii biegłego) w postępowaniach sądowych.

Wstrzymanie terminów w rozumieniu ww. przepisów o ile wejdą w życie oznaczałoby, że terminy nie rozpoczynałyby się (wstrzymanie terminu nierozpoczętego), a już rozpoczęte, ulegałyby zawieszeniu na okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19. Co ważne, wedle ustawy czynności dokonane w okresie zawieszenia biegu ww. terminów byłyby skuteczne.

Należy wspomnieć w tym miejscu o art. 15zzr, który miał dotyczyć także wstrzymania biegu terminów prawa cywilnego materialnego, od których uzależnione jest m.in. udzielenie ochrony prawnej przed sądem, biegu terminu zasiedzenia, przedawnienia, terminów zawitych (z upływem których trwale traci się prawo do dokonania określonej czynności). Ostatecznie – Sejm i Senat odstąpiły w nowelizowanej ustawie od wstrzymania terminów prawa cywilnego materialnego, ograniczając przepis do wstrzymania terminów prawa administracyjnego w kontekście m.in. przedawnienia, możliwości udzielenia ochrony prawnej.

Warto też wspomnieć o istotnej zmianie, która ostatecznie nie znalazła się w projektowanej nowelizacji – usunięto w drodze autopoprawki pierwotnie projektowany art. 15zzv (uchyla się art. 15zzv), który miał wprowadzać, w przypadku stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii lub w przypadku zaprzestania działania operatora pocztowego świadczącego usługi powszechne, możliwość złożenia pisma procesowego przy użyciu platformy ePUAP, portalu informacyjnego sądów powszechnych lub za pomocą poczty elektronicznej, a w określonych przypadkach także za pomocą skanu. Tym samym, obecny projekt nowelizacji ustawy nie przewiduje wspomnianych ułatwień w sposobie wnoszenia pism procesowych.

Proces legislacyjny trwa i jest bardzo dynamiczny – możliwe, że znowelizowana ustawa wejdzie w życie w tym tygodniu – w jakim kształcie, to jeszcze nie jest przesądzone. Więcej o przebiegu prac nad ustawą na sejm.gov.pl oraz senat.gov.pl.

Koronawirus wymusza zmiany w procedurze cywilnej

Informujemy, że na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości pojawił się komunikat w sprawie prac nad ustawą o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych – https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/nadzwyczajne-przepisy-ustawowe-dla-wymiaru-sprawiedliwosci.

Projekt wraz z uzasadnieniem został już przekazany do Ministerstwa Rozwoju, a sama ustawa ma dotyczyć kwestii wrażliwych dla stron kontraktów, szczególnie w kontekście terminów na podejmowanie określonych czynności w ramach już trwających lub dopiero potencjalnych, postępowań sądowych.

Projekt zakłada również uregulowanie biegu terminów procesowych i materialnoprawnych oraz kształt niektórych stosunków prawnych w okresie zagrożenia epidemicznego.

Przewiduje wstrzymanie nierozpoczętego i zawieszenie rozpoczętego biegu:

• terminów przewidzianych przepisami prawa cywilnego, od zachowania których jest uzależnione udzielenie ochrony prawnej przed sądem;
• terminów procesowych i sądowych w postępowaniach sądowych, w tym sądowoadministracyjnych, postępowaniach egzekucyjnych, karnych, karno-skarbowych, w sprawach o wykroczenia, administracyjnych, egzekucyjnych w administracji, a także terminów w innych postępowaniach prowadzonych na podstawie ustawy.

Niezależnie od powyższego, niektóre sądy już same zaczęły podejmować działania mające na celu „wstrzymywanie” terminów sądowych informując w stosownych komunikatach, że wstrzymują się w określonych sprawach z wysyłką pism sądowych (dotąd nie wysłanych), z którymi związane są środki odwoławcze i inne terminy procesowe (sądowe). Rekomendujemy bieżące monitorowanie i odwiedzanie stron internetowych sądów, przed którymi prowadzą Państwo swoje sprawy.

Nowelizacją Kodeksu Postępowania Cywilnego z 07 listopada 2019 r. zmieniono proces cywilny także w obszarze reguł dotyczących postępowania dowodowego. Zmiany te według prawodawcy mają na celu przyspieszenie i usprawnienie postępowania poprzez wprowadzenie znacznego ograniczenia czasowego w przedstawianiu twierdzeń i dowodów, jak również poprzez położenie nacisku na precyzję w formułowaniu wniosków lub twierdzeń.

Poniżej przedstawiamy w skrócie jakie ograniczenia i nowe wymogi nakłada na nas ustawodawca w ramach zaktualizowanych przepisów odnoszących się do postępowania dowodowego.

Czynności stron podejmowane w toku postępowania dowodowego

Od dnia wejścia w życie nowelizacji strony postępowania muszą wskazać, którym konkretnie faktom zgłoszonym przez przeciwnika zaprzeczają, a które przyznają. Jeśli strona żąda w pozwie zobowiązania podmiotów trzecich (w tym urzędów) do złożenia dokumentów musi uprawdopodobnić, że sama nie mogła ich uzyskać.

Ponadto, we wniosku dowodowym należy obowiązkowo oznaczyć precyzyjnie dowód w taki sposób, aby było możliwe jego przeprowadzenie (w tym jeżeli chodzi o świadków – adresy), oraz podać fakty, które mają być nim wykazane.

Podkreślić należy, że nieprecyzyjne wskazanie dowodu lub brak określenia faktów, które chcemy wykazać danym dowodem, powodować będzie brak formalny. W takim przypadku sąd może wezwać nas do jego uzupełnienia, a po bezskutecznym upływie terminu, sąd może nawet pominąć tak zgłoszony dowód. Treść znowelizowanych przepisów sugeruje, że nie jest konieczne, aby brak nastąpił łącznie we wskazaniu środka dowodowego i faktu – wystarczy, że strona uchybi jednemu z tych elementów, i to już będzie wystarczającą podstawą do pominięcia w przypadku braku uzupełnienia wniosku w tym zakresie.

Powyższe oznacza, że konieczne będzie wyraźne złożenie oświadczenia co do każdego faktu z osobna, także jeżeli chodzi o zaprzeczenie poszczególnym faktom. Tym samym bardzo ryzykowne i raczej nieskuteczne będzie ograniczanie się do powszechnie wykorzystywanego stwierdzenia, że strona zaprzecza wszystkim twierdzeniom strony przeciwnej, oprócz tych, których wyraźnie nie przyznaje czy też, że strona zgłasza wnioski dowodowe na okoliczności wskazane w uzasadnieniu pisma.

Zwrócić należy także uwagę, że strona która wnosiła o wezwanie na rozprawę świadka, biegłego lub innej osoby, powinna aktualnie dołożyć starań, by osoba ta stawiła się w wyznaczonym czasie i miejscu, w szczególności zawiadomić ją o obowiązku, czasie i miejscu stawiennictwa.

Plan rozprawy, a przeprowadzenie dowodu

W wyniku nowelizacji wskazano także na posiedzenie przygotowawcze jako element procedury, od którego wyznaczenia lub nie, zależy dalszy sposób postępowania. Jeśli zostało ono wyznaczone, strona może przytaczać twierdzenia i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej do momentu zatwierdzenia planu rozprawy. W związku z powyższym dowody zgłoszone po ustaleniu planu rozprawy podlegają pominięciu, chyba że strona uprawdopodobni, że ich powołanie nie było wcześniej możliwe.

Jeśli natomiast nie wyznaczono posiedzenia przygotowawczego, strona może przytaczać twierdzenia i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia strony przeciwnej, aż do zamknięcia rozprawy, z zastrzeżeniem jednak niekorzystnych skutków, które według przepisów mogą dla niej wyniknąć z działania na zwłokę lub niezastosowania się do zarządzeń przewodniczącego i postanowień sądu.

Miło nam poinformować, że wspólnik zarządzający kancelarii Hoogells Mec. Anna Oleksiewicz została powołana do pełnienia funkcji Prezesa Zarządu Związku Ogólnopolskiego Projektantów i Inżynierów (ZOPI).

Założycielami organizacji są uznane firmy świadczące usługi projektowe oraz inżynieryjne dla branży infrastrukturalnej. ZOPI stanowi platformę do dyskusji na temat problemów branży z kluczowymi uczestnikami procesu inwestycyjnego – zamawiającymi publicznymi i generalnymi wykonawcami, jak również organami władzy publicznej i samorządu. Zapraszamy do obserwowania profilu ZOPI i życzymy powodzenia w działalności organizacji.

W związku z obecną sytuacją epidemiologiczną i koniecznością zawieszenia zajęć dydaktyczno-wychowawczych w placówkach oświatowych, zgodnie z decyzją Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 marca 2020 r., szkoły, przedszkola i żłobki, w tym placówki niepubliczne, zmuszone zostały do zaprzestania świadczenia swoich usług w sposób stacjonarny.

Powyższe nie oznacza jednak, że placówki te nie mogą realizować celów i zadań określonych w przepisach regulujących funkcjonowanie placówek oświatowych w postaci nauczania e-learning.

E-learning jest nie tylko pożądanym sposobem nauczania, do którego świadczenia przekonuje Ministerstwo Edukacji Narodowej, ale również możliwością kontynuowania działań edukacyjnych, rozwojowych i wychowawczych zgodnie z celami, przewidzianymi w obowiązujących przepisach prawa, jak również stosownie do treści umów o świadczenie usług edukacyjnych.

Niezależnie od świadczenia usług edukacyjnych w formie e-learning, szkoły w okresie zawieszenia zajęć dydaktyczno-wychowawczych, utrzymują również ciągłość swojego funkcjonowania, zapewniając rodzicom uczniów, wykonanie obowiązku szkolnego, o którym mowa w art. 35 i art. 40 Prawa oświatowego. Podobnie funkcjonują przedszkola w zakresie zapewnienia wykonania przez rodziców obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego dziecka, wynikającego z art. 31 ust. 4 i art. 33 Prawa oświatowego.

16 marca 2020 r. to dzień rozpoczęcia tzw. „sezonu budowlanego” zgodnie z umowami o roboty budowlane realizowanymi w oparciu o warunki kontraktowe FIDIC. Zamawiający publiczni muszą się jednak przygotować na falę roszczeń wykonawców w związku z epidemią COVID-19. Poniżej kluczowe informacje.

Ważne daty/ okoliczności, które Wykonawcy mogą wskazywać jako podstawy roszczeń:

• 02 marca 2020 r. – ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (wprowadzająca m.in. zasiłek dla rodziców dzieci do lat 8 w przypadku zamknięcia placówek oświatowych);
• 11 marca 2020 r. – ogłoszenie przez Światową Organizację Zdrowia światowej pandemii;
• 13 marca 2020 r. – Rozporządzenie Ministerstwa Zdrowia w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego.

Możliwe podstawy kontraktowe roszczeń:

• Subklauzula 13.7 [Korekty uwzględniające zmiany prawne];
• Subklauzula 19.1 [Siła wyższa].

Czy epidemia/pandemia może stanowić Siłę Wyższą w rozumieniu Subklauzuli 19.1 Warunków Kontraktu?

Obecna sytuacja epidemiologiczna, pomimo, że literalnie nie została wskazana jako przykład siły wyższej, wypełnia wszelkie przesłanki zakwalifikowania zdarzenia jako takiego w rozumieniu Subklauzuli 19.1:

• stanowi okoliczność, na którą Strona nie ma wpływu;
• przeciwko tej okoliczności Strona nie mogła się w racjonalny sposób zabezpieczyć przed zawarciem kontraktu;
• okoliczności tej Strona nie mogła w racjonalny sposób uniknąć lub jej przezwyciężyć;
• okoliczności tej nie można uznać za wywołaną w znaczący sposób przez drugą stronę.

Terminy na złożenie powiadomienia o roszczeniu:

• 25 marca 2020 r. (14 dni od dnia 11 marca 2020 r., kiedy to WHO ogłosiło międzynarodową pandemię);
• 30 marca 2020 r. (28 dni od 02 marca 2020 r. w przypadku powoływania się na okoliczność wynikającą z ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych);
• 10 kwietnia 2020 r. (28 dni od 13 marca 2020 r. w przypadku powoływania się na okoliczność wynikającą z rozporządzenia Ministerstwa Zdrowia w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego).